Nieuwe tijden breken aan. Dat kunnen we overal horen, zien en voelen. Zo zegt men.
Vanuit welke ideologie deze voorspelling ook de wereld wordt ingezonden, vrijwel alle stromingen spreken over het feit dat ‘wij’, de burgers, weer méér op ons zelf worden aangewezen. De eigen verantwoordelijkheid, of zelfredzaamheid, zo u wilt, komt steviger dan ooit in beeld.
Sommigen beweren zelfs dat die eigen verantwoordelijkheid helemaal verdwenen is. Volgens mij bedoelt men daarmee dat ‘anderen’ geen eigen verantwoordelijkheid meer dragen, “die doen maar” en stellen zich afhankelijk op. En dat moet natuurlijk afgelopen zijn. In geen enkele bijdrage heb ik iemand kunnen betrappen op de mededeling dat hij zélf de verantwoordelijkheid niet meer draagt. Of zich afhankelijk opstelt. Iedereen vindt dat hij doet wat hij moet doen. Nee, het zijn anderen die dat niet (meer) doen.
Maar, wie zijn dat dan? Die anderen. U? Ik? Kent u die mensen? Die hun verantwoordelijkheid niet nemen? Net als u spreek ik wel ‘ns met mensen. Van allerlei pluimage, in vele soorten en maten, van alle rangen en standen. Nog nooit heeft iemand mij verklapt dat hij zijn verantwoordelijkheid niet neemt. Dat hij op ‘n willekeurige ochtend voor de spiegel stond en tegen zichzelf zei: ”Vandaag ga ik eens niet mijn verantwoordelijkheid nemen!” Vreemd eigenlijk. Wie bepaalt wat die eigen verantwoordelijkheid is? Is het nog wel ‘eigen verantwoordelijkheid’ als anderen bepalen hoe die eruit ziet?
Dat mensen twijfelen, met onzekerheid kampen, niet weten wát te doen is volgens mij van alle tijden. Sommigen vinden dat behoren tot de eigen verantwoordelijkheid. Anderen geven een steuntje in de rug omdat zij vinden dat wij samen verantwoordelijk zijn voor iedereen. In onze samenleving zien we daarvan nog steeds en gelukkig veel voorbeelden.
En die nieuwe tijden? “De moderne dynamiek van de samenleving vraagt om andere omgangsvormen tussen burgers, professionals, instituties, bedrijven etc. … dat is minder een oproep aan burgers om het zelf te doen dan wel een appel aan het institutionele veld om ruimte te maken, lef te tonen, los te laten.” (Jos vd Lans)
Ik wil mijn verantwoordelijkheid nemen. Maar twijfel. Moet ik ruimte maken, lef tonen of los laten. Als we nu allemaal los laten, wie is dan verantwoordelijk voor het resultaat?
