“Misschien moet ik niet zo mijn best doen en me maar gewoon door de stroom laten meevoeren. Het is tenslotte zijn uur. Hij betaalt voor mijn tijd.”
Aldus een bijzondere ontboezeming van psychiater Irvin D. Yalom over zijn ervaring binnen de psychotherapeutische setting.
Hoe zeer Yalom echter z’n best doet, er volgt geen of weinig beweging. Cliënt in kwestie herkent de vragen niet, kan of wil er niets mee en raakt zelfs enigszins geïrriteerd door de interventies van Yalom. Hij heeft een eigen agenda en maakt Yalom steeds opnieuw duidelijk dat hij de vragen niet begrijpt, dat hij ze niet interessant of belangrijk vindt én dat hij iets anders wil vertellen. En eigenlijk is het dus vooral Yalom die het niet begrijpt.
Hoe meer deze zijn best doet om de regie te houden, hoe meer hij die regie verliest. En hoe méér hij het contact met cliënt verliest.
Een herkenbaar fenomeen dat zich in veel contacten manifesteert. En dat leidt tot schurende situaties, onbegrip, verwijdering. Zelfs daar waar toenadering gezocht wordt.
Gelukkig neemt Yalom uiteindelijk zijn gevoel serieus en durft hij de twijfels over zijn eigen aanpak te accepteren en te onderzoeken. Hij stelt zich, hardop zelfs, de vraag wat hij eigenlijk aan het doen is en deelt die gevoelens met zijn gesprekspartner. Daardoor ontstaat er vreemd genoeg zowel rust als beweging. Rust in het contact, beweging in het gesprek. Vóórdat een cliënt in beweging komt zal hij zich gehoord moeten voelen. Zal hij moeten voelen dat hij er mag zijn. Dat hij serieus genomen wordt. Met heel zijn hebben en houden.
Soms is minder doen eigenlijk hard werken. Luisteren, volgen, begrijpen. Aandachtig zijn.
In het kader van een grootschalige aanpak om de leefbaarheid en veiligheid in kwetsbare wijken te verbeteren werd uitvoerig met bewoners gesproken over wensen, verwachtingen en prioriteiten. De ‘opbrengst’ van die gesprekken was enigszins verrassend, op onderdelen zelfs onverwacht. Niet waar wij, professionals en beleidsmakers in eerste instantie aan dachten.
En dáár zit waarschijnlijk de crux.
“Aandacht is niet waar jij aan dacht”, las ik in ‘Grootluisteren’ (Petra Hiemstra).
Laten we daar maar eens aan denken.
