“Onafhankelijkheid zorgt voor eigenheid en maakt ‘uniek’. De kracht van mijn advies mag nooit geofferd worden door de afhankelijkheid van andere belangen. Een krachtig advies is een weloverwogen doch onafhankelijk advies.”
Dit citaat uit eigen koker zoemt de laatste tijd weer rond in mijn hoofd. Concrete aanleiding is veelzijdig.
In de prachtige verzameling essays van Connie Palmen gebundeld onder de titel “Het drama van de afhankelijkheid”, dat momenteel op het nachtkastje ligt, komt prominent de relatie met de ander, met de buitenwereld, in beeld. Palmen benadrukt dat zelfs kleine details gevolgen hebben; “Op het moment dat je spreekt óver een ander en zijn naam gebruikt, werk je mee aan het lot van de ander.” Een eenvoudige zin met grote impact. Die tot nadenken stemt. Want hoe, wanneer en met wie praat ik over ‘de ander’?
De onafhankelijkheid zoals ik die in mijn citaat gebruik benadrukt eigenheid en hangt nauw samen met verantwoordelijkheid. Elke uitspraak, elke beslissing, elk advies heeft consequenties. Voor mij, voor de ander(en), voor de organisatie. Uitspraken of acties kunnen niet enkel worden vergoeilijkt door ’n opdracht, ’n spelregel, ’n afspraak. Mijn uitspraak is van mij. Mijn advies is mijn advies.
In zijn indrukwekkende toespraak tijdens de dodenherdenking op de Dam, op 4 mei j.l., citeerde Kim Putters (directeur SCP) enkele zinnen uit een gedicht van Remco Campert;
“Jezelf een vraag stellen, daarmee begint verzet. En dan die vraag aan een ander stellen.” Hij benadrukt het proces van overpeinzing naar overtuiging. Een proces van vragen stellen.
Een citaat dat mij aan het denken zet. Omdat ik mij voortdurend vragen wil stellen. Niet om mij te verzetten, wél omdat ik wil nadenken over het ogenschijnlijk vanzelfsprekende. En daar iets van wil vinden. Dáárover wil ik vragen stellen. Om te onderzoeken en om te doorgronden. En zo mijn eigen oordeel te vormen.
Begint daarmee niet onafhankelijkheid?
Kijkend naar de realiteit van alledag zie ik velen in een situatie verkeren waarin zij afhankelijk zijn, zich enorm afhankelijk voelen. Van instanties. Van regels. Van anderen. En dat stemt niet vrolijk en zou ons allemaal tot nadenken moeten stemmen. Zodat we ons allemaal verantwoordelijk voelen. Omdat we nou eenmaal, zoals Connie Palmen schrijft, verantwoordelijk zijn.
De ware onafhankelijkheid manifesteert zich door het besef van afhankelijkheid (Nietsche?).
Sommigen onder ons schijnen daarvan iets minder last te hebben. Of zelfs helemaal geen. Vanwege hun (on)afhankelijkheid?
“Oh Poeh beer”, mijmert Janneman Robinson, “wat hou ik toch veel van jou.”
“Ik ook”, antwoordt Winnie de Poeh.
Mei 2018
