Reeds eerder mijmerde ik in één van mijn blogs over verwarrend taalgebruik.
Taal is zo’n ongrijpbaar fenomeen dat er volgens mij nauwelijks momenten zijn waarop duidelijke taal inderdaad duidelijk taal is. Zoals de vorige zin. En dat terwijl ik serieus werk maak van helder, begrijpelijk maar vooral ook zorgvuldig taalgebruik.
Taal is per definitie normatief, is altijd ‘waarderend’ en kan ertoe leiden dat een eenvoudige, informatieve vraag (“Heb jij altijd zo veel contant geld bij je?” “Begrijp je dat niet?”) gehoord wordt als een negatief oordeel. Toch? Lastig is vooral dat alle communicatie op waarde geschat wordt door de ontvanger. De ontvanger van de boodschap geeft betekenis aan hetgeen er tegen hem gezegd wordt. We weten dus op voorhand niet zeker wat ’n gemaakte opmerking, een gestelde vraag of een mededeling voor de ander betekent. “Sorry, zo heb ik het niet bedoeld !” is een zin die iedereen ongetwijfeld bij herhaling heeft gebruikt.
In onze dagelijkse gesprekken zal dat overigens niet vaak tot problemen leiden. Zéker in situaties waarin de gesprekspartners elkaar al lang kennen, vertrouwd zijn met de wijze van communiceren en zich niet (meer) druk maken over een verkeerd gebruikt woord, een twijfelachtige uitspraak of een dubbelzinnige boodschap. Vertrouwen maakt veel goed. “Dat zal hij wel niet zo bedoelen.”
In situaties waarin dat vertrouwen broos is of nog opgebouwd moet worden kan het lastig zijn. Dan is (extra) zorgvuldigheid geboden om misverstanden te voorkomen. Dat kan door iets meer aandacht te schenken aan duiding; expliciteer op welke wijze de boodschap opgevat dient te worden.
En plotseling dwalen mijn gedachten af naar het, in mijn ogen té vaak ‘gekleurde’ taalgebruik bij nieuwslezers. Onlangs hoorde ik een aankondiging van een nieuwsitem met als aanhef “Te vaak onterechte controles”. En ik dacht meteen aan fouten, onrecht, schandalen, etc. Doch in werkelijkheid, zo bleek, toonden controles aan dat alles netjes en ordelijk verliep. Er werden nauwelijks misstanden geconstateerd. En dan zijn het, volgens betreffende nieuwsitem dus onterechte controles.
Ofwel; controles zijn alleen terecht als er misstanden of daadwerkelijke overtredingen gevonden worden.
Da’s duidelijke taal !
